RÜYA TACİRLERİ ODASI’NDA NE TARTIŞILIR
ELİF GÜRBÜZ
Rüya Tacirleri Odası Çiler İlhan’ın Artemis Yayınlarından çıkmış 142 sayfalık öykü kitabı. Kitap Nisan 2006 tarihinde ilk baskısıyla kitapevlerinin raflarında yerini almış.
Nedir ki rüya? Bilinç altının yansıması mı? Düşlerin tezahürü mü? Bir anlamda hayatımızdaki bilinmezlerin işaretçisi olan rüya; Çiler İlhan’ın Fantastik öykülerinin toplandığı Rüya Tacirleri Odası kitabının başlığında yerini almış. Sadece başlıkta yerini almakla da kalmamış içerisindeki öykülerde de gerçekle rüya arasındaki kuvvetli bağdan yararlanılmış.
Gerçek, insanın gözü önünde yaşanır.Yaşanır da insan bazen göremez. Gören birileri vardır gördüklerini başkalarına gösteremez. Ya da görür, görmek istemez.Çiler İlhan görmüş.Gördüklerini bilindik suların dışında başka sularda fantastik kurgularıyla anlatmayı tercih etmiş.Oldukça da iyi yapmış. Genelin, çoğu zaman görmek istemediği ama gerçek olan olgular Rüya Tacirleri Odası kitabının öykülerinin konusu olmuş.
Eserin tüm öykülerinde bir şekilde değinilen, bazı öykülerin ise bel kemiği olan konunun insanlığın yalnızlaşması sorunu olduğu hissediliyor.İlhan’ın eserini yayına hazırlarkenki çıkış noktasının da: teknolojinin insan hayatına hükmedişi, bunun durdurulamayacak oluşu hatta daha da ileri giderek hayatımızın anlamı oluşu karşısında insanın yalnızlaşması, duygusuzlaşması, sevme ve sevilebilme yoksunluğu yaşaması sıkıntılarının bizleri esir edişinin yazarı rahatsız etmesinde bulunduğunu düşünüyorum.Bu ana temalar etrafında ruh hırsızlığı, şiddet, şiddet ve kadın, sokak çocukları, yargı sistemi gibi alt temalar öykülerin konularını oluşturmuş.
“Paltom” adlı öyküde ise diğer öykülerden biraz daha farklı bir tat var. Öyküde genel olarak ‘ben bilirim’ duygu durumu işlenmiş. Bu duygu durumundan yola çıkarak edebiyata, edebiyat dünyasına doğru bir yolculuğa çıkılmış. Öykünün Gogol etrafında kurulmuş olmasının, Gogol-Dostoyevski bağlantısının kullanılmasının İlhan’ın bu yazarları çok sevmesinin ya da sevmemesinin ötesinde olaylara ve olgulara eleştirel yaklaşımının olduğunu, “Paltom” öyküsünün tadının da bu eleştirel yaklaşımdan kaynaklandığını düşünüyorum.
Çiler İlhan, Rüya Tacirleri Odası adlı kitabına iki manidar alıntı yaparak başlamış. Birinci alıntı şöyle:
” Söyleyebildiğin söz asıl söz değil
Ad verebildiğin ad asıl ad değil.”*
Lao Tse
Bu alıntı ile yazar; kitabındaki öykülerde kurmaya çalıştığı fantastik dünyayı ve dert edindiklerini okuyucuya nasıl anlatacağının ipucunu kitabının başında vermiş. Bu anlamda alıntı oldukça isabetli ve ustaca seçilmiş.
İkinci alıntı ise; ” Bir kitap ne başlar ne de biter; olsa olsa öyle gözükür.”.* Mallermé’nin bu sözünün alıntılanması kurulan fantastik dünyanın sorunlarının ve sorularının derinliklerinin içerisinde Rüya Tacirleri Odası‘nın nerede durduğunun anlatılması açısından çok önemli.
Kitabın başına alınan alıntılar gibi sonunda da bir alıntı yapılmış. Bu son sözle Çiler İlhan; gerçeği, gerçeğin içinde dert edindiklerini öykülerinde kurduğu yeni dünyalara aktarıp mütevazı şekilde göğün yolunu tutmayı tercih etmiş.
“İşini bitirince çekilip gitmek
İşte budur göğün yolu.”*
Lao Tse
Yazar kitaptaki öykülerin bir çoğunu birbirlerine bağlantılı şekilde kurgulamış. Eserin bir ana konu içerisinde birbirleriyle bağlantılı oluşu roman tadında bir öykü kitabı sunuyor okurlarına. Aslında her öykü başlı başına bir romanın konusu olabilecek derinlikte.
Çiler İlhan kitabının fantastik dünyasını Yeşim İnce’nin çizimleriyle gerçek kılmayı da başarmış.Bunu sadece çizimlerle değil kullandığı dille de sağlamlaştırmış.Hemen hemen her öyküsünde sözlü edebiyattan faydalanmış. Gerçek gündelik yaşantıları ve konuşma dilini fantastik dünyasındaki kurmaca yaşantılarla birleştirmeyi başarabilmiş.Böylece okuyucuyla rahat iletişimi olan bir öykü kitabı ortaya çıkmış. Dilin akıcılığı, okuyucu için tanıdık oluşu aynı zamanda bilinmezliğin çekiciliği içerisinde bilindik bir şeyler bulmanın özgünlüğü kitabın okuyucusunu yeterince tatmin ediyor.
Çiler İlhan’ın daha nice özgün fantastik kurgularını özgün diliyle yansıttığı öyküleriyle kimbilir belki de romanlarıyla okumak dileğiyle…
* Çiler İLHAN: Rüya Tacirleri Odası., 2006, Artemis Yayınları,